لیتوپس‌ها (Lithops) یا سنگ‌ زنده از یک خانواده غیر معمولی از ساکولنت‌ها متعلق به گیاهان یخی هستند. نگهداری لیتوپس کمی با سایر ساکولنت‌ها متفاوت است. اگرچه اکثر ساکولنت ها می‌توانند آب را در اندام خود ذخیره کنند، در این بین لیتوپس بهترین آنهاست. این ساکولنت به ندرت به آب نیاز پیدا می‌کند و هنگامی هم که نیاز پیدا کند میزان آن خیلی کم است. در واقع برخی از گونه های وحشی لیتوپس در طول زندگی حتی آب را به خود نمی‌بینند. این گیاه با دریافت اندکی رطوبت هوا در طول سال نیز زندگی می‌کند.

معنی اسم این ساکولنت، مانند سنگ از یونان باستان و از ظاهر گیاه گرفته شده است. این سنگهای زنده در صخره‌های اطراف خود آمیخته شده و معمولاً شامل یک پیاز یا بیشتر از برگ‌های ساکولنتی هستند.

این گیاه همچنین سنگ‌ریزه هم نامیده می‌شود و بومی آفریقا و نامیبیا است. در این مناطق، گیاه مدت زمان خشکی زیادی را تحمل می‌کند، و آب را در بافت ساکولنتی خود ذخیره می‌نماید. رشد لیتوپس‌ها کمی چالش برانگیز است، مخصوصاً هنگامی که برای گلدهی آنها تلاش می‌شود. دانستن چرخه رشد و نکات نگهداری پیشنهادی شانس گلدهی این گیاه را بیشتر خواهد کرد.

سایز و رشد لیتوپس

بیشتر گونه‌های سنگ‌های زنده کوچک هستند، اندازه آنها اگر شرایط مناسب نگهداری لیتوپس رعایت شود به ندرت از ۷ سانتی‌متر ارتفاع بالاتر می‌رود. گیاه برگ‌هایی تولید می‌کند که این برگ‌ها گرد و اندکی باهم در آمیخته هستند. هنگام رشد برگ‌ها، متورم شده و در بر گرفته می‌شوند و شبیه سنگ کوچکی می‌شوند. لیتوپس‌ها به طور معمول با یک جفت برگ شروع به رشد می‌کنند و هنگام بالغ شدن رشد تعداد آنها بیشتر می‌شود. رنگ‌های برگ‌های آنها بسیار متنوع است و برخی به رنگ زرد-قهوه ای، نارنجی و طوسی-سبز و بسیاری از رنگ‌های زیبا هستند.

گلدهی و رایحه لیتوپس

سنگ های زنده گل‌های بزرگی تولید می‌کنند و بین آبان ماه تا آذر ماه در شرایط رشد و در شرایط مطلوب اقدام به این کار می‌کنند. بسته به نوع آنها، گل‌های این ساکولنت به رنگ‌های نارنجی، سفید و زرد نمایان می‌شوند. گل‌ها دارای رایحه نیستند و همیشه نمایان نمی‌شوند و فقط در شرایطی رویش پیدا می‌کنند که مراقبت از گیاه صحیح انجام شده باشد.

هنگام نگهداری لیتوپس، اگر آب زیاد دریافت کند یا نور کافی را در طول دوره رکود و استراحت نداشته باشد، اقدام به گلدهی در فصول رشد خود نخواهد کرد.

نور و دمای مناسب نگهداری لیتوپس

برای نگهداری لیتوپس به نور آن توجه کنید. سنگ‌های زنده نیاز به نور خورشید در تمام طول سال دارند. حتی در دوره استراحت. اگر دما پایین تر از ۴ درجه سانتی‌گراد برسد، از گیاه باید در مقابل سرما زدگی و یخ‌زدگی مراقبت کرد. در حالیکه گیاه هنوز هم به نور روشن خورشید نیاز دارد.

هنگامی که لیتوپس را در داخل خانه نگهداری می‌کنید، آنرا در مقابل پنجره غربی، شرقی یا جنوبی قرار دهید تا در طول روز نور کافی دریافت کند. این گیاه برای رشد مناسب و سلامت به ۴ الی ۵ ساعت نور کامل خورشید نیازمند است. اگرچه در مقابل آفتاب مستقیم و شدید در تابستان باید از گیاه محافظت نمود و اگر این ساکولنت در خارج از خانه نگهداری می‌شود، باید نور فیلتر شده به آن تابیده شود. اگر برا تامین نور مناسب مورد نیاز لیتوپس در منزل دچار مشکل هستید، می‌توانید از لامپ‌های مخصوص رشد گیاه استفاده کنید.

آبیاری و تغذیه مناسب لیتوپس

سنگ‌های زنده به آب زیادی نیاز ندارند. آبیاری بیش از حد یکی از اشتباهات رایج هنگام نگهداری از این گیاه است.

آبیاری لیتوپس در تابستان

اگر می‌خواهید نگهداری لیتوپس خود را به درستی انجام دهید، هرگز در تابستان آن را آبیاری نکنید. این گیاه در تابستان به دوره استراحت و رکود خود می‌رود و آبیاری می‌تواند منجر به مرگ گیاه شود. آبیاری لیتوپس در تابستان موجب پوسیدگی و لهیدگی آن می‌شود. فقط در این فصل زمانی که گیاه چروکیده می‌شود، میزان خیلی کمی آب به آن بدهید.

آبیاری لیتوپس در پاییز

رشد لیتوپس در پاییز دوباره آغاز می‌شود. اولین نشانه بوجود آمدن غنچه از بین برگ‌های آن است. برای نگهداری لیتوپس در این فصل می‌توانید یک بار به گیاه آب دهید. اگر لازم بود و احساس کردید گیاه شما چروکیده شده است دوباره گیاه را آبیاری کنید. هرگز موقعی که خاک گیاه خیس است به آن آب ندهید.

آبیاری لیتوپس در زمستان

در این فصل هم به گیاه خود آب ندهید. در این فصل گیاه آب را از برگ‌های قدیمی تر دریافت می‌کند. برگ‌های قدیمی تر چروکیده شده و یک جفت برگ جدید شروع به رشد می‌کند. برگ‌های قدیمی بتدریج از بین می‌روند و خشک می‌شوند. گیاه خود را در این فصل به حال خود رها کنید. بعلاوه از اینکه دمای هوا به زیر ۱۲ درجه سانتی‌گراد نمی‌‌رسد اطمینان حاصل کنید.

آبیاری لیتوپس در بهار

هنگام نگهداری لیتوپس در بهار و هنگامی که برگ‌های گیاه قدیمی خشک شده است می‌توانید آنها را از گیاه جدا کنید و آبیاری را ادامه دهید. آبیاری را کم انجام دهید تا جوانه‌ها شروع به رشد کنند. اگر نکات آبیاری گیاه را به درستی در هنگام نگهداری لیتوپس انجام دهید، ساکولنت شما ۴۰ الی ۵۰ سال برای شما می‌ماند. این را فراموش نکنید که برخی از گونه های لیتوپس فقط ۲ الی ۳ بار به آب در سال نیاز دارند و برای بقیه انواع در طول فصول رشد یعنی بهار و پاییز هر ماه یکبار به میزان کم به آب نیاز پیدا می‌کنند.

به طور معمول از کود‌ها استفاده نکنید. تغذیه گیاه ممکن است به تغییر شکل و سایز گیاه بیانجامد.

خاک مناسب و تعویض گلدان لیتوپس

همانند بسیاری از ساکولنت‌ها، نگهداری لیتوپس مستلزم محیطی با هوای خشک است. به همین علت این ساکولنت نیاز به خاک با زه‌کشی بسیار بالا دارد و خاک گیاه بعد از آبیاری باید به سرعت خشک شود. خاکی حاوی سنگ ریزه‌های زیاد و حالت صخره‌ای بهترین خاک برای رشد این گیاه می‌باشد و این ساکولنت نیاز چندانی به مواد مغذی خاک برای زندگی ندارد. مخلوط حاوی نصف خاک گلدان خاک کاکتوس و نصف پرلیت برای آن مناسب است و هرچه میزان خاک کمتر باشد برای لیتوپس مفیدتر می‌باشد. همانطور که گفتیم، لیتوپس‌ها نیاز به زه‌کشی خیلی خوب دارند. از مخلوط ۷۵ درصد سنگ ریزه و ماسه و ۲۵ درصد خاک معمولی برای نگهداری لیتوپس استفاده شود.

سطح روی خاک گیاه را با سنگریزه بپوشانید. این سنگ‌ها باعث جلوگیری از نفوظ رطوبت به برگ‌ها می‌شوند. مانند بسیاری از ساکولنت‌ها سنگ‌های زنده رشد خوبی را در گلدان‌های کم عمق را دوست دارند. سنگ ریزه‌ها به خنک نگه داشتن ریشه‌ها در طول زمستان و گرم نگه داشتن آن‌ها در تابستان کمک می‌کنند. این ساکولنت هر ۴ یا ۵ سال یکبار نیاز به تعویض گلدان دارد. از خاک تازه و ضدعفونی شده برای حمایت و تغذیه ریشه‌های گیاه استفاده کنید. فصول رشد این گیاه پاییز و زمستان است و در این فصول باید اقدام به تعویض خاک و گلدان لیتوپس کنید.

تکثیر لیتوپس

لیتوپس‌ها از طریق بذر قابل تکثیر هستند. برای کاشت بذر این گیاه، یک گلدان مناسب را با ماسه و سنگ‌ریزه پر کنید و بذر‌ها را روی آن بپاشید. سطح خاک را با کاغذ و سپس پلاستیک بپوشانید. کاغذ از رسیدن نور مستقیم خورشید به بذرها جلوگیری می‌کند. در حالیکه نایلون رطوبت را حفظ می‌نماید. گلدان را در محیطی روشن با دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد قرار دهید. بعد از جوانه زدن بذرها کاغذ را از روی آن‌ها بردارید و در آخر پلاستیک را به سمت بالا از گلدان جدا کنید. هنگامی که گیاهان به اندازه ۳ سانتی‌متر رسیدند آنها را به گلدان جدید منتقل نمایید. رطوبت خاک را برای خشک نشدن ریشه‌ها حفظ کنید و به یاد داشته باشید از یک لایه سنگ‌ریزه در بالای سطح خاک برای نگهداری لیتوپس استفاده کنید.

بیماری‌ها و آفات سنگ‌های زنده

لیتوپس‌ها خیلی به ندرت مورد هجوم آفت‌ها قرار می‌گیرند. گیاهان و گل‌ها دارای رایحه نیستند و شبیه به صخره می‌مانند. در شرایط خیلی نادر گیاه مورد هجوم آفات قرار می‌گیرد که می‌توان در صورت مشاهده آفات آن‌ها را با یک پارچه اسفنجی پاک کرد. در مواجهه با آفات می‌توانید از آفت‌کش‌ها برای سم پاشی استفاده نمایید. مراقبت و نگهداری مناسب از این گیاه و پیشگیری بهتر از درمان آن است.

اگر گیاه شما مقدار زیادی آب دریافت کند یا خاک آن خیس بماند دریافت کند، دچار پوسیدگی می‌شود. برای جلوگیری از پوسیدگی، آبیاری صحیح لیتوپس را انجام دهید. هنگامی که هوا روشن است گیاه را آبیاری کنید و این کار را در شب انجام ندهید. از آذر تا فروردین به لیتوپس خود آب ندهید. هنگام آبیاری لیتوپس هرگز آب را روی برگ‌های گیاه نریزید. زیرا پاشیدن و ریختن آب باعث سوختن و طاول روی برگ‌ها و آسیب دائمی به گیاه خواهد شد. آب را فقط به آرامی روی سطح خاک بریزید.

موارد پیشنهادی استفاده از لیتوپس

سنگ‌های زنده ساکولنت‌های مناسبی برای دکور هستند که وقتی تعداد آن‌ها در کنار هم زیاد باشد بسیار زیبا به چشم می‌آیند.

برای نتیجه گیری بهتر، آن‌ها را می‌توان در یک گلدان سفالی کوچک کاشت و در یک ظرف یا گلدان بزرگ پر از سنگ ریزه کاشت. می‌توان چند لیتوپس را همزمان در یک ظرف بزرگ به همین صورت بکارید. هنگام آبیاری دقت کنید به سنگ‌های اطراف آب را بریزید و اجازه دهید ریشه ها از طریق دیواره گلدان سفالی آب را جذب کنند.

می توانید از خدمات باغبانی در الو باغبون استفاده کنید تا متخصصین ما با ابزار مورد نیاز شما در محل شما حضور یابند و خدماتی مانند تشخیص بیماری، درخت کاری، گل کاری، کنترل علف هرز ، کاشت انواع نهال و درخت، بیل زنی باغچه و پاکندی درختان، روف گاردن ، فرم دهی، آبیاری گیاه و باغچه، گلکاری باغچه و یا حتی کاشت و … را به شما ارائه دهند.