کاکتوس کریسمس، از گیاهان آپی فیت و بومی منطقه خاوری برزیل است. کاکتوس کریسمس (Schlumbergera) یک گیاه استوایی است که به طور طبیعی در طبیعت وجود ندارد. این گیاه از دو گیاه مادر خاص بوجود می‌آید که هر دو در جنوب آمریکا و به خصوص در جنگل‌های بارانی برزیل رشد می‌کنند. این گیاه دارای ساقه‌های تکه‌تکه و گل‌های با رنگ مختلف در انتهای ساقه است. گل‌ها معمولاً به رنگ‌های قرمز، صورتی، سفید، بنفش و زرد هستند و در مقاطع مختلف سال می‌رویند. نکته قابل توجه اینکه این گل‌ها معمولاً در نزدیکی روز کریسمس پدید می‌آیند که نام گیاه هم از این رویداد گرفته شده است. از آنجایی که این کاکتوس جز گیاهان نادر است که در این زمان از سال گل می‌دهند، نیاز به کمی مراقبت است تا گل‌ها بوجود آیند. کاکتوس ایران در این مطلب به بررسی نیازهای این گیاه زیبا می‌پردازد و نحوه و شرایط نگهداری کاکتوس کریسمس در منزل را به شما آموزش می‌دهد.

کاکتوس کریسمس به طور کامل یک کاکتوس به حساب نمی‌آید. در واقع این گیاه نیازهای مشابه به ساکولنت را دارد. نگهداری کاکتوس کریسمس نیازمند نکات خاص و مبهمی نیست. ولی مراقبت از گیاه و رعایت شرایط نگهداری آن موجب بوجود آمدن گل‌های زیبا خواهد شد.

آبیاری کاکتوس کریسمس

مانند بسیاری از ساکولنت‌ها، این گیاه نیاز به خاکی مرطوب برای رشد خواهد داشت. همچنین این گیاه علاقه‌ای به خیسی بیش از حد خاک ندارد. بهترین راه برای پی بردن به زمان نیاز کاکتوس کریسمس به آبیاری، بررسی خاک گیاه است. هنگامی که با لمس خاک گیاه با انگشت خود متوجه خشکی خاک شدید، می‌توانید گیاه را آبیاری کنید. آبیاری بیش از حد کاکتوس کریسمس موجب پدید آمدن نقاطی قهوه‌ای رنگ بروی ساقه ها و بروز بیماری پوسیدگی خواهد شد. در حالی که آبیاری کمتر از حد هم می‌تواند منجر به عدم گلدهی گیاه شود.

اگر نگهداری کاکتوس کریسمس را در خانه انجام می‌دهید، باید مراقب آبیاری بیش از حد و خیس ماندن خاک گیاه باشید. زه‌کشی از عواملی است که باعث رسیدن آب به تمامی ریشه‌ها و عبور مناسب آب در تمام گلدان خواهد شد. بنابراین زمان آبیاری گیاه در منزل هنگامی است که حداقل دو سوم خاک گیاه خشک شده باشد.

نور و دمای مناسب نگهداری کاکتوس کریسمس

کاکتوس کریسمس علاقه زیادی به نور مناسب ولی غیر مستقیم دارد. نور مستقیم خورشید می‌تواند به راحتی باعث سوختگی برگ‌های گیاه شود. بنابراین بهترین مکان برای نگهداری کاکتوس کریسمس در منزل در نزدیکی پنجره‌های شمالی و یا شرقی است. این گیاه می‌تواند به شرایط نوری کم هم عادت کند و به زندگی خود ادامه دهد. ولی نور کم باعث عدم پیدایش گل‌های آن خواهد شد. همانطور که گفته شد، این گیاه نور مناسب را نیاز دارد و اگر نمی‌توانید در منزل خود نور مورد نیاز گیاه را تامین کنید، باید از لامپ‌های مخصوص رشد گیاه استفاده کنید.

همانطور که قبلاً اشاره شد، این کاکتوس یک گیاه استوایی است، بنابراین نیاز به دمایی متعادل و با رطوبت بالای محیط نگهداری خواهد داشت. بهترین دما برای نگهداری کاکتوس کریسمس، دمایی بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است که دمای معمول بیشتر خانه‌ها است. کاکتوس کریسمس همچنین نیازمند ۵۰ تا ۶۰ درصد رطوبت محیط است. بنابراین اگر منزل شما دارای هوایی خشک است، باید به طور مصنوعی رطوبت محیط نگهداری گیاه خود را بالا ببرید.

خاک و تغذیه مناسب کاکتوس کریسمس

خاک مناسب برای نگهداری کاکتوس کریسمس، خاکی با زه‌کشی مناسب است که مخلوطی از خاک‌ برگ و خاک کاکتوس بهترین گزینه برای گیاه محسوب می‌شود. شما همچنین می‌توانید از سنگ‌های کوچک در این مخلوط استفاده کنید تا به بالا رفتن زه‌کشی خاک کمک کنید.

برای تغذیه این کاکتوس نیاز به کوددهی و تقویت هر دو هفته یکبار با استفاده از کودهای مخصوص کاکتوس و ساکولنت است. میزان کود مورد استفاده شما برای این گیاه باید نصف مقدار توصیه شده روی بسته بندی کود باشد. کوددهی گیاه از اوایل بهار تا اواخر تابستان باید انجام شود و در فصول سرد هرگز نباید گیاه را کوددهی کرد.

تعویض گلدان و هرس کاکتوس کریسمس

گلدان مناسب برای نگهداری کاکتوس کریسمس، گلدانی دنج است که ریشه‌ها فضای داخلی آن را پر کنند و فضای اضافی چندانی نداشته باشند. کمبود فضا برای سیستم ریشه‌ای این کاکتوس منجر به گلدهی بهتر گیاه خواهد شد. و این به این معنی است که گیاه شما نیازی به تعویض گلدان‌های مکرر و سالیانه نخواهد داشت. معمولاً با توجه به شرایط رشد گیاه می‌توان گلدان را هر دو تا سه سال یکبار تعویض کرد. هنگامی که گیاه شما دارای غنچه است هرگز تعویض خاک و گلدان را انجام ندهید. بهترین زمان برای تعویض گلدان کاکتوس کریسمس، بهار و اوایل تابستان است و باید اجازه داد گیاه قبل از رسیدن به فصل گلدهی به گلدان خود عادت کند.

برای هرس کردن گیاه می‌توان از یکماه بعد از کامل شدن گلدهی اقدام کرد. این کار کاکتوس کریسمس را تشویق می‌کند تا ساقه‌های جدیدی را تولید و بعد از کمی استراحت دوباره شروع به فعالیت کند. برای این کار باید، به راحتی، از محل اتصال ساقه‌ها به یکدیگر آن‌ها را خم کرد و جدا نمود. در انواع گیاه کریسمس بالغ، می‌توان برای تحریک رشد گیاه به میزان یک سوم از آن را هرس کرد.

تکثیر کاکتوس کریسمس

تکثیر کاکتوس کریسمس بسیار آسان است. تمام کاری که باید انجام داد، نگهداری ساقه‌های هرس شده گیاه و کاشتن آن‌ها در گلدان جدید برای پرورش گیاه جدید است. برای نتیجه بهتر، تکثیر باید در زمان فرا رسیدن بهار انجام شده باشد و حداقل یک قسمت از ساقه باید در زیر خاک قرار بگیرد.

بیماری‌ها و آفات کاکتوس کریسمس

یکی از بیماری‌های معمول که در نگهداری کاکتوس کریسمس ممکن است با آن روبرو شوید، افتادن غنچه‌ها است. این مشکل هنگامی رخ می‌دهد که با تغییرات ناگهانی دما، نور، رطوبت یا میزان آبی که گیاه دریافت می‌کند مواجه شویم. برای جلوگیری از ریزش غنچه‌ها، خاک گیاه باید همواره مرطوب باشد. دما بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد باشد و کوددهی از اواخر تابستان تا پاییز نباید انجام شده و گیاه در این مدت باید حدود ۱۴ ساعت بدون نور مستقیم باشد.

پوسیدگی ساقه

این بیماری قارچی هنگامی که خاک گیاه بیش از حد مرطوب باشد رخ می‌دهد. بهترین کار برای جلوگیری از بوجود آمدن این بیماری خودداری از آبیاری بیش از حد گیاه است.

پوسیدگی ریشه

اگر ریشه‌ها بیش از حد خیس بمانند، احتمال بروز بیماری پوسیدگی ریشه افزایش می‌یابد. اگر این بیماری به ساقه‌های گیاه برسد، می‌تواند کل گیاه را از بین ببرد.

مشکلات رایج در نگهداری کاکتوس کریسمس

افتادگی و شل شدن برگ گیاه

اولین دلیل لهیدگی و افتادگی برگ کاکتوس کریسمس، این است، که اگر گیاه در حال گلدهی است، انرژی زیادی را صرف این کار خواهد کرد. در این مواقع، اجازه دهید گلدهی گیاه به پایان برسد. بعد از آن چند هفته به گیاه زمان ریکاوری بدهید. هرگز کوددهی نکنید و آبیاری را کاهش دهید. فقط هنگامی آبیاری انجام شود که خاک خشک شده باشد. بعد از چند هفته نگهداری گیاه را مانند گذشته انجام دهید.

دلیل دوم آبیاری اشتباه گیاه است. این مشکل منجر به چروکیدگی برگ‌های کاکتوس کریسمس نیز خواهد شد. آبیاری گیاه خود را مورد بازبینی قرار دهید. همچنین گلدان بزرگ و عدم زه‌کشی مناسب خاک نیز می‌تواند به این مشکل بیانجامد.

چروکیدگی و پلاسیدگی برگ گیاه کریسمس

اگر اشتباهی در نگهداری کاکتوس کریسمس انجام دهید، برگ‌ها دچار پلاسیدگی خواهند شد. این مشکل ممکن است هم به دلیل آبیاری بیش از حد و هم کمتر از نیاز گیاه باشد. خاک گیاه را بررسی نمایید یا از رطوبت سنج خاک استفاده کنید. اگر خاک گیاه بیش از حد خیس بود، ریشه‌ها در این مواقع آسیب می‌بینند. باید به سرعت گلدان گیاه را در این مواقع تعویض کنید. از خاکی مناسب و تازه استفاده نمایید. ریشه‌های پوسیده و آسیب دیده را از گیاه جدا کنید. این کار باعث خواهد شد که باکتری‌های مضر وارد خاک جدید نشوند. در این زمان حتی می‌توانید از قلمه ساقه برای تکثیر استفاده نمایید.

برعکس، ممکن است ایراد از آبیاری اندک باشد. بنابراین به تدریج رطوبت خاک گیاه را بالا ببرید. دقت داشته باشید، آبیاری را طوری انجام دهید که گیاه دچار مشکل آبیاری بیش از حد نشود. اجازه دهید خاک گیاه خشک شود، سپس آبیاری را انجام دهید.

رنگ پریدگی برگ گیاه یا قرمز شدن رنگ آن

برگ‌های کاکتوس کریسمس در برخی موارد دچار رنگ پریدگی یا تغییر رنگ به قرمز خواهند شد. این به دلیل دریافت نور بیش از حد و مستقیم است. اگر این اتفاق برای گیاه شما افتاد باید مکان آن را تغییر دهید. نور غیرمستقیم و مناسب برای آن فراهم کرده و در نور مستقیم قرار ندهید.

افتادگی ساقه گیاه کریسمس

این مورد به دلیل مشکلات ریشه‌ای گیاه خواهد بود. اکثر مواقع آبیاری بیش از حد است که به بروز این مشکل می‌انجامد. برنامه آبیاری گیاه خود را مورد بازبینی قرار دهید.

ریزش غنچه گل کاکتوس کریسمس

برخی از غنچه‌ها قبل از باز شدن می‌ریزند. این مشکل به دلیل خشکی کشیدن بیش از حد گیاه، خیس ماندن، یا به دلیل جابه‌جایی گیاه است.

علت گل ندادن کاکتوس کریسمس

عوامل مختلفی در گل ندادن کاکتوس کریسمس موثر هستند. اولین و مهمترین دلیل آن آبیاری کمتر یا بیش از حد گیاه است. کمبود رطوبت محیط نیز در گلدهی تاثیر مستقیمی خواهد داشت. برای نگهداری کاکتوس کریسمس باید بتوانید به مدت ۶ هفته روزی ۱۲ ساعت محیطی تاریک برای گیاه فراهم کنید. گلدان‌های بزرگ علاوه بر مشکلاتی که ممکن است برای گیاه شما پیش آورند، باعث صرف انرژی گیاه برای رشد ریشه‌ها خواهند شد. بنابراین گیاه شما انرژی لازم برای گلدهی را نخواهد داشت.

از دلایل عدم گلدهی کاکتوس کریسمس همچنین می‌توان به گرما یا سرمای بیش از حد محیط نیز اشاره نمود. نور مستقیم خورشید به خصوص در تابستان علاوه بر جلوگیری از گلدهی باعث سوختگی برگ‌ها خواهد شد. کوددهی و تغذیه بیش از حد نیز از جمله عوامل تاثیرگذار در عدم گلدهی می‌باشند.