یکی از بهترین روش ها برای داشتن یک زندگی سالم و سبز، داشتن گیاه در محیط زندگی ما می باشد. باغداری گیاهان دارویی و خوراکی به طور فزاینده ای محبوب شده است ، زیرا مردم بیشتر از گذشته به غذاهای مغذی ، خوشمزه و تازه،  توجه می کنند.  گیاهان دارویی و خوراکی جزء گیاهانی هستند که کاشت آنها بسیار آسان بوده و بطور گسترده ای رشد می کنند. بعلاوه، این گیاهان را بعد از برداشت می توان به خوبی خشک کرد و بصورت خشک شده از آنها استفاده کرد. بیشتر آنها به مراقبت و توجه بسیار کمی نیاز دارند ، مگر اینکه شما ایده ی کاشت و داشتن یک باغچه ی مربعی مرتب و تمیز از گیاهان تزئینی را در ذهن خود داشته باشید. اما بیشتر این گیاهان مرتب نبوده و استفاده ی خوراکی و دارویی دارند نه تزیینی.

گیاه دارویی و خوراکی چیست؟

در بیشتر موارد ، اصطلاح گیاه دارویی در واقع تعریفی قطعی نیست. برخی منابع گیاهی را دارویی معرفی می کنند که دارای ساقه های چوبی نباشد. برخی دیگر، تمامی گیاهان مورد استفاده در بخش های دارویی ، آشپزی و یا معطر و خوشبو را گیاهان دارویی می دانند.  این تعریف البته تعریفی کاملاً گسترده است.

حال بهتر است بدانیم، گیاهانی به اصطلاح همچون اسطوخودوس ، رزماری و مریم گلی با ساقه های چوبی در کجای این طبقه بندی قرار می گیرند؟

بهتر است وقت زیادی را صرف مجادله درباره گیاهان دارویی نکنید. از نظر بیشتر پرورش دهندگان گیاهان دارویی از این گیاهان می توان برای پخت و پز ، برای دارو و یا به صورت عملی از برخی از آن ها برای تهیه رنگ یا عطر استفاده کرد. حتی جز این موارد ، لیست کاربرد گیاهان دارویی و خوراکی تقریباً بی پایان است.  بیشتر گیاهان رایجی که در این نوع باغ ها کاشته میشوند همچون زنبق ، گل آفتابگردان ، گل همیشه بهار(که بیشتر در صنعت عطر سازی از آن استفاده میشود) ، گیاه تب بر(که بیشتر جنبه ی دارویی دارد) و حتی فلفل دلمه ای را می توان در لیست شخصی افرادی مشاهده کرد که این گیاهان را گیاهان دارویی و خوراکی می دانند.  و چه شما گیاه رازک را به عنوان یک گیاه دارویی در نظر بگیرید یا نه ، آنها نیز در لیست گیاهان دارویی قرار دارند. از این رو، شما باید با ذهنی باز به موضوع باغبانی گیاهان دارویی بپردازید.

چرا اصلا یک باغ از گیاهان دارویی و خوراکی را بکاریم؟

باغداری گیاهان دارویی ، مانند تعریف خود این کلمه، یعنی “گیاهان دارویی” ، همه به کارهایی اطلاق می شود که می خواهید با گیاهانی که رشد می دهید، انجام دهید.  اگر می خواهید از این گیاهان برای رنگرزی الیاف، درست کردن ضماد یا مرهم و عطریجات و یا مانند یک سرآشپز برای آشپزی استفاده کنید، باید گیاهانی متناسب با نیاز خود کاشته و پرورش دهید. داشتن یک باغ گیاهی معین و مرتب ، مراقبت و برداشت آن را راحت تر می کند، اما این به هیچ وجه به این معنی نیست که این کار، تنها راه و یا حتی بهترین راه برای رشد گیاهان دارویی است. شما همیشه می توانید به سادگی این گیاهان را با مخلوطی از گیاهان دیگر در کُرت و بسترهای باغ خود و یا با توجه به نیاز و فضایی که در اختیار دارید، کاشته و پرورش دهید.
گیاهان یک ساله ی مربوط به آشپزخانه و کلا آشپزی مانند ریحان ، شوید و گشنیز معمولاً در باغهای سبزیجات بهتر و مناسب تر رشد می کنند. جایی که قطعا به آنها بصورت منظم آب داده می شود و برای پختن یک وعده ی غذایی برای ناهار یا شام می توانید بصورت دستی مقداری از آنها را بچینید و استفاده کنید. برخی از گیاهان بسیار معطر چند ساله مانند اسطوخودوس و مریم گلی را می توانید در قسمت پرچین و حصار باغ خود بکارید تا مانعی برای ورود آهو و خرگوش به باغتان باشد. از گیاهان دیگر می توان برای جذب گرده افشان های مفید ، برخی پروانه های زرین بال و دیگر پروانه ها استفاده کرد.

برای باغداری در فضاهای کوچک ، یک باغ گیاه می تواند شامل مجموعه ای از این گیاهان در گلدان ها باشد.  تجسم یک سری از گیاهان در گلدان کوچکی که بر روی طاقچه ی پنجره ی آشپزخانه ی خود کاشته و نگهداری میکنید بسیار رمانتیک به نظر می رسد.  اما در واقعیت ، شما به یک سری گیاه با اندازه ی مناسب نیاز دارید تا بتوانید درواقع به حد کافی از آنها چیده و در آشپزی های منظم خود از آنها استفاده کنید. با این حال ، برای استفاده ی گاه به گاه، و صرفا استفاده از حالت تجملی از این گیاهان به دلیل عطر و بوی دلپذیرشان می توانید آنها را در گلدان های کوچک کاشته و از داشتن آنها لذت ببرید. اما اگر در فضای داخلی اتاق خود، جای کافی دارید پس اقدام به کاشت گیاهان مورد علاقه ی خود در گلدان های بزرگتر، بکنید.

مبانی و اساس کاشت و پرورش گیاهان دارویی:

از آنجایی که گیاهانی که از آنها به عنوان “گیاهان دارویی و خوراکی” یاد میشود، نیاز به کاشت در قطعه زمینی بزرگ و متنوع دارند، بنابراین هیچ قاعده کلی سخت و سریع برای کاشت آنها وجود ندارد. گیاهانی مانند نعناع و مروارید عطری که عاشق سایه هستند ، رطوبت و محیط های جنگلی مانند را ترجیح می دهند. گیاهان مدیترانه ای همچون اسطوخودوس و پونه کوهی با تابش کامل آفتاب ، مقدار جزئی خاک ضعیف  و دمای گرم شاداب و سرحال هستند. گیاهان یک ساله ای همچون  ریحان ، جعفری ، گشنیز و شوید نیز آفتاب کامل را ترجیح می دهند.  آنها به آب بیشتری احتیاج دارند و به راحتی می توان بذر آنها را کاشت و پرورش داد.
نحوه رشد گیاهان دارویی بستگی به این دارد که شما قصد کاشت کدام و چه گیاهی را دارید. جز تعداد انگشت شماری از گیاهانی که عاشق سایه اند ، بقیه ی آنها در چهار حالت، شرایط رشد یکسانی دارند:

۱) خاکی که بیش از حد غنی نباشد:

تا آنجایی که خاک ضعیف شود به گیاهان، در خاکی که با کود مکمل غنی شده و کاشته شده اند، اجازه ی رشد بدهید.  بسته به نوع خاکی که استفاده می کنید، نیاز به تغذیه مکمل  خاک ندارید. اگر به گیاهان خود کود زیاد ندهید و خاک آنها را زیاد غنی نسازید، گیاهانی با عطر بیشتر و طعم بهتر خواهید داشت. البته استثنا هایی نیز وجود دارد، مثلا گیاهانی که بخاطر گل شان آنها را کاشته اید. به گیاهان دارویی گلدار، قطعا باید مقدار زیادی آب و خاک غنی شده بدهید.

۲) تابش زیاد آفتاب:

ترکیب تابش کامل نور خورشید و خاک کمی ضعیف به نظر  باعث ایجاد روغنهای ضروری و درنتیجه عطر و طعم عالی این گیاهان می شود.  مکانی را پیدا کنید که گیاهان شما حداقل شش ساعت در روز، بطور کامل زیر تابش کامل نور خورشید قرار بگیرند.

۳) آبدهی منظم و ور کنار آن زهکشی مناسب خاک:

تعداد کمی از گیاهان از بودن ریشه هایشان در آب و یا خاک مرطوب به طور مداوم لذت می برند. این احتمال وجود دارد که حتی ریشه های مرطوب نیز در نهایت پوسیده شوند.  حداقل، اینکار باعث تضعیف گیاه شده و بیماری به دنبال خواهد داشت. این مسئله حتی وقتی که قصد استفاده از ریشه ، ساقه یا برگ را دارید ، بسیار مهمتر از حد معمول است. بسیاری از گیاهان منطقه ی مدیترانه ای ، مانند رزماری ، پونه کوهی ، آویشن و اسطوخودوس تحمل بالایی نسبت به خشکی دارند ، اما این بدان معنی نیست که شما باید به آنها اجازه دهید تا گرما و خشکی باعث تضعیف و بی حالی آنها شود. از عقل و حس ششم خود استفاده کنید تا بفهمید چه زمانی گیاهانتان نیاز به آب دارند.

۴) هرس و برداشت دوره ای ، برای رشد بهتر و پرپشت کردن گیاهتان:

برای برخی از باغبان ها کات و بریدن هر یک از گیاهانشان کار بسیار سختی است. آنها گلها را نمی برند تا به داخل خانه بیاورند و حتی دوست ندارند گیاهانی را که دیگر خیلی رشد کرده و  بزرگ شده اند را هرس کنند. در هر حال شما گیاهان دارویی را برای استفاده از آنها کاشته اید، پس هرس و برداشت آنها مشکل خاصی برای شما ایجاد نخواهد کرد.
اگر گیاهان خود را هرس نکرده و از آنها استفاده نکنید ، گیاهان خیلی زود دراز و باریک شده و آن دسته از گیاهان یکساله شروع به بذر و تخم دهی می کنند و دیگر قابل استفاده نخواهند بود. حتی گیاهان چند ساله ی ساقه داری همچون رزماری ، اسطوخودوس و مریم گلی ، اگر حداقل سالی یکبار هرس شوند ، بهتر و کامل تر رشد کرده و ساقه های نازکتری خواهند داشت.

مجموعه الو باغبون متشکل از متخصصین مجرب در زمینه نگهداری فضای سبز، گلکاری باغچه، کاشت چمن و بذر، دیوار سبز، کاشت انواع گل، آبیاری هوشمند و… چه در محل سکونت شما چه در محل کار شما و چه در فضای بیرونی، باغ، ویلا و….  فعالیت میکند.